Vận dụng lý thuyết nghiệm thân và mô hình tỏa tia của ngôn ngữ học tri nhận để lý giải hiện tượng đa nghĩa của động từ đi trong Tiếng Việt

Tóm tắt

Dựa trên lý thuyết nghiệm thân và mô hình tỏa tia của Ngôn ngữ học tri nhận, bài báo tiến hành lý giải nghĩa của từ đa nghĩa đi. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, 18 nghĩa của từ đa nghĩa này được kích hoạt từ những tương đồng tri nhận giữa đặc điểm, tính chất hoạt động đi với các hoạt động và tính chất của các sự vật, hiện tượng khác. Những tương đồng tri nhận này đã làm xuất hiện trong tư duy của chúng ta những ẩn dụ ý niệm, thúc đẩy chúng ta dùng những hiểu biết, nhận thức mang tính kinh nghiệm của hoạt động đi để biểu hiện, ý niệm hóa những sự vật, hiện tượng, hoạt động khác. Sự phát triển ngữ nghĩa của từ đi diễn ra theo mô hình tỏa tia, nghĩa gốc của nó đóng vai trò trung tâm trong mô hình phát triển ngữ nghĩa đó, các nghĩa còn lại phát triển theo nhiều hướng dựa trên từng tính chất, đặc điểm của hoạt động đi.